Đài RBB24 ở Berlin ngày 11-11-2025
Họ phải trả hàng nghìn euro cho các dịch vụ giới thiệu việc làm và học tiếng Đức với trình độ trên thực tế là tồi tệ. Chính quyền Đức đang nỗ lực điều chỉnh các công ty môi giới mờ ám tại Việt Nam và tạo điều kiện tốt hơn cho thực tập sinh Việt Nam.
Khoảng 16.000 thanh niên nam nữ Việt Nam hiện đang theo học nghề tại Đức, trong đó có khoảng 2.000 người ở Berlin, và con số này đang tiếp tục tăng. Chỉ riêng năm ngoái, đã có khoảng 4.000 thực tập sinh từ Việt Nam đến Đức. Nhiều người đến thông qua các công ty tư nhân môi giới việc làm từ Việt Nam, những công ty này thu hút họ bằng lời hứa về một công việc lương cao tại Đức.
Theo điều tra của đài rbb24, các công ty này thu phí lên tới 20.000 euro cho việc giới thiệu việc làm, hợp đồng đào tạo, chứng chỉ tiếng Đức và thị thực (visa). Đây là một khoản tiền khổng lồ so với mức thu nhập của người Việt Nam.
Hậu quả: nhiều thực tập sinh phải gánh một khoản nợ khổng lồ. Chuyên gia di trú Mimi Vu nói về một „thị trường mờ ám“ nơi các trung gian môi giới tư nhân là một phần của mạng lưới tội phạm có tổ chức quốc tế.
■ Đức không thể kiểm soát các công ty môi giới ở nước ngoài
Hiện tại, không có biện pháp kiểm soát nào đối với các công ty này hoạt động tại Việt Nam. Bộ Lao động và Xã hội Liên bang Đức giải thích rằng luật pháp Đức về các công ty tư nhân môi giới việc làm chỉ áp dụng cho các công ty đặt tại Đức. Do đó, luật pháp „không áp dụng cho các công ty tư nhân môi giới việc làm có trụ sở duy nhất tại Việt Nam“. Vì lý do này, Bộ Lao động tuyên bố đang liên hệ với Việt Nam và „hiện đang xem xét các phương pháp nhằm tăng cường tính minh bạch trong lĩnh vực công ty tư nhân môi giới việc làm ở nước ngoài“.
Sven Meyer, người phát ngôn của đảng SPD về lao động và giáo dục tại nghị viện Berlin, yêu cầu chính quyền liên bang Đức có các biện pháp nghiêm ngặt hơn. Ông cho rằng việc điều chỉnh các tổ chức tuyển dụng và cơ cấu là cần thiết.
Theo quan điểm của ông, việc yêu cầu các tổ chức tuyển dụng có nghĩa vụ phải đăng ký là một bước quan trọng. Chỉ khi đó, nhà nước mới „thực sự có thể hành động hiệu quả, kiểm soát và truy tố hình sự“.
■ Quyền tự do ký kết hợp đồng của công ty Đức
Các công ty môi giới tại Việt Nam giới thiệu thực tập sinh đến các công ty ở Đức. Tuy nhiên, hiện vẫn thiếu các tiêu chuẩn ràng buộc cho sự hợp tác này.
Bộ Lao động, Xã hội, Bình đẳng, Hội nhập, Đa dạng và Chống Phân biệt đối xử của chính quyền bang Berlin nhấn mạnh rằng việc ký kết hợp đồng là trách nhiệm của chính các công ty và thuộc quyền tự do hợp đồng. Tuy nhiên, để „đảm bảo tuyển dụng công bằng“, Bộ hoan nghênh „các doanh nghiệp tự nguyện cam kết và chủ động thực hiện“.
■ Chứng chỉ trình độ tiếng Đức không có thực chất?
Tại Trường Brillat-Savarin ở Berlin, một trong những trung tâm đào tạo lớn nhất trong ngành khách sạn, hiện có khoảng 700 trong số 5.000 học viên là đến từ Việt Nam.
Về mặt lý thuyết, điều này có thể giúp giảm bớt áp lực lên thị trường cần người lao động. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người vẫn thiếu khả năng theo kịp bài học, ngay cả khi đã có chứng chỉ tiếng Đức trình độ B1. Cùng với những lý do khác, chứng chỉ giả mạo đóng một vai trò trong việc này. Một năm trước, truyền thông Việt Nam đã đưa tin về những bất cập trong các kỳ thi tiếng Đức. Viện Goethe cũng cảnh báo về việc sử dụng giấy tờ giả [để đi thi hộ].
Điều này không chỉ đẩy các giáo viên dạy nghề tại Đức đến giới hạn bất lực mà còn dẫn đến nguy cơ bị bóc lột cao đối với các thực tập sinh Việt Nam. Sở Cảnh sát Hình sự Liên bang xác nhận rằng có những dấu hiệu riêng lẻ về điều này.
Bộ Giáo dục, Thanh thiếu niên và Gia đình của chính quyền bang Berlin cho biết họ quan tâm đến vấn đề này. Từ năm 2022, Bộ đã hỗ trợ, trong đó có trường cao đẳng nghề cho ngành khách sạn, các khóa học tiếng Đức miễn phí để giữ chân học viên trong quá trình học nghề. Cơ sở là bài kiểm tra ngôn ngữ vào đầu năm học để „xác định sự khác biệt giữa chứng chỉ tiếng Đức đã nộp và khả năng tiếng Đức trên thực tế“ nhằm cung cấp hỗ trợ có mục tiêu.
Bộ này thường xuyên đề cập đến „tình hình rất bấp bênh ở một số lĩnh vực“ trong các cuộc thảo luận với các công đoàn, cũng như tại các ủy ban và hội nghị của Trường. Các dịch vụ tư vấn hiện đã có, ví dụ thông qua Trung tâm Chào đón của Bộ này. Từ năm 2026, các dự án bổ sung sẽ được tài trợ, hướng đến những người có nguy cơ bị bóc lột lao động, bao gồm cả thanh thiếu niên đến từ Việt Nam trong thời gian học nghề hoặc sau quá trình đào tạo nghề.
Tuy nhiên, chính trị gia Sven Meyer của đảng SPD cho rằng các dịch vụ hỗ trợ này là chưa đủ. „Hơn nữa, chúng ta đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận những người có nguy cơ bị bóc lột, và quy mô của vấn đề đang ngày càng lớn.“
Mặc dù vấn đề này đã được biết đến trong số các học viên Việt Nam, nhưng vẫn chưa có dữ liệu được thu thập một cách có hệ thống [để biết con số chính xác là bao nhiêu]. Tình trạng bỏ học tại các trường học ở Berlin không được thống kê theo quốc gia. Do đó, rất khó để lượng hóa mức độ thực sự.
■ Nhiều nơi thẩm quyền, ít có hiệu quả
Một trở ngại lớn vẫn là sự phân tán thẩm quyền. Nhiều cơ quan chức năng tham gia, nhưng không cơ quan nào có đủ thẩm quyền can thiệp, Meyer nói. Do đó, ông kêu gọi „sự phối hợp và hợp tác chặt chẽ hơn giữa các cơ quan chức năng, trường học và các Bộ“ với các bên liên quan như công đoàn, đại diện người sử dụng lao động và các trung tâm tư vấn.
Hồi tháng 2, Chính phủ Liên bang Đức đã thông qua Kế hoạch Hành động Quốc gia chống Bóc lột Lao động và Lao động Cưỡng bức. Dưới sự chỉ đạo của Bộ Lao động Liên bang, kế hoạch này nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng bóc lột lao động, xử lý vi phạm và hỗ trợ nạn nhân.
Một ủy ban chuyên trách liên Bộ sẽ được thành lập tại Berlin. Mục tiêu của ủy ban này là đảm bảo ứng viên nước ngoài được tuyển dụng và đào tạo trong điều kiện công bằng và minh bạch.
Chính trị gia Sven Meyer của đảng SPD cho biết cần phải tiếp cận tốt hơn với những người này để có thể cung cấp cho họ sự hỗ trợ có mục tiêu. „Chúng tôi cần một cơ sở dữ liệu cho thấy các công ty đào tạo nào đang tham gia chủ yếu“, ông nói. „Và chúng tôi cần hợp tác chặt chẽ hơn với cảnh sát và hải quan, cũng như xây dựng các chiến lược hỗ trợ các trường dạy nghề.“ Hiện vẫn chưa rõ khi nào ủy ban chuyên trách ở Berlin sẽ bắt đầu hoạt động./.
Nguồn: https://www.tagesschau.de/inland/azubis-vietnam-berlin-100.html
