Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình trấn an rằng việc chọn doanh nghiệp đầu tư đường sắt cao tốc Bắc – Nam sẽ “không có gì dấm dúi”, minh bạch – công tâm – khách quan. Một tuyên bố nghe quen như tiếng loa phường mỗi sáng: rõ ràng, mạnh mẽ, nhưng khi va chạm với thực tế thì… lại thành một câu chuyện khác.
Cuộc họp sáng 27/11 mời sáu doanh nghiệp, nhưng chỉ năm xuất hiện. Doanh nghiệp duy nhất vắng mặt là Liên minh Mekolor và Great (USA) – đơn vị từng hùng hồn tuyên bố sẽ huy động 100 tỷ USD. Nghe rất “quốc tế”, rất khủng, rất xứng tầm dự án thế kỷ. Nhưng khi cần có mặt để chứng minh năng lực thì… mất hút, gọi không nghe, kiếm không thấy. Một cuộc “đấu thầu” mà ngay từ đầu đã có doanh nghiệp bay màu như bong bóng.
Trong số doanh nghiệp tham dự, Phó thủ tướng cũng phải thẳng thắn: có nơi chuẩn bị nghiêm túc, nhưng cũng có nơi báo cáo hời hợt, nhân sự 70 người, vốn vài nghìn tỷ mà muốn ôm dự án hơn 60 tỷ USD. Một sự tương phản hài hước giữa tham vọng và thực lực – giống như mang dép lê đi thi chạy Olympic.
Nhưng đáng chú ý nhất vẫn là hai cái tên quen thuộc được truyền thông “điểm son”: Vinspeed của Vingroup và Thaco của Trần Bá Dương. Những gương mặt không xa lạ trong các siêu dự án ngàn tỷ từ Bắc vào Nam.
Vinspeed đề xuất đầu tư 61 tỷ USD, chưa tính giải phóng mặt bằng. Muốn thi công trong 5 năm và vay 80% vốn, trả trong 30 năm. Một dự án hạ tầng khổng lồ được đề xuất gần như… bằng vốn vay. Niềm tin đặt vào tương lai sáng lạn? Hay lại là công thức quen: nhà nước giao đất, doanh nghiệp triển khai, rủi ro chia nhau, còn nợ thì để tương lai tính tiếp?
Thaco cũng không kém cạnh: cam kết tự lo 20%, còn lại 80% cũng đi vay. Một kịch bản rất giống nhau: vốn thật ít, vốn vay nhiều, còn lời lãi – ai hưởng? Rủi ro – ai chịu?
Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam dài 1.541 km, lớn nhất lịch sử Việt Nam, được ca ngợi là “động lực tăng trưởng chiến lược”. Nhưng bên trong những lời đẹp đẽ ấy, người dân không thể không tự hỏi:
liệu một dự án hàng chục tỷ USD có thực sự minh bạch “không dấm dúi”, khi phần lớn nhà đầu tư đều xin vay đến 80% số tiền khổng lồ đó?
Khi lời tuyên bố “khách quan – minh bạch” được nhắc lại quá nhiều, nó thường nói lên một điều duy nhất: niềm tin của xã hội đã xuống quá thấp. Và khi dự án lớn nhất nước lại trông chờ phần lớn vào vốn vay, dân càng có lý do để đặt câu hỏi:
liệu đường sắt cao tốc sẽ đưa Việt Nam tiến lên, hay sẽ để lại thêm một đường ray nợ nần dài tới tận tương lai?
Thu Phương – Thoibao.de
