Trong những ngày bão lũ xé nát miền Trung, khi nước dâng lên tận nóc nhà, khi người dân bồng bế nhau trèo lên mái tôn để tranh giành từng phút sống, lực lượng cứu hộ thì lúng túng như đang tập duyệt lần đầu. Nhưng giữa tất cả hỗn loạn ấy, vẫn có một “cơ quan” làm việc cần mẫn hơn cả: Mặt trận Tổ quốc.
Tin nhắn kêu gọi ủng hộ được gửi đi nhanh và đều đặn như… cơn mưa lũ. Máy của ai cũng rung liên tục, còn nhanh hơn cảnh báo thiên tai. Trớ trêu thay, cảnh báo lũ thì thường đến sau khi nước đã vào nhà, còn tin nhắn xin tiền thì đúng giờ như chuông điểm danh. Dân không khỏi tự hỏi: phải chi hệ thống cảnh báo thiên tai cũng hoạt động hiệu quả được như cái hệ thống… nhắn tin vận động ủng hộ này.
Năm nào cũng vậy, mùa bão nào cũng thế. Cứ mỗi lần thiên tai, Mặt trận Tổ quốc lại xuất hiện như một “siêu anh hùng tài khoản ngân hàng”, mở chiến dịch quyên góp hoành tráng. Sao kê đầu vào dài đến mức phải cuộn nhiều trang, còn sao kê đầu ra thì chẳng ai được nhìn thấy. Nó biến mất nhanh như dòng nước lũ cuốn trôi mọi dấu vết, để lại câu hỏi mà năm này qua năm khác không ai dám trả lời.
Tiền người dân quyên góp — góp bằng lòng thương, góp bằng số tiền ít ỏi tích cóp — thì nằm im trong tài khoản, ngủ yên như thể chẳng có ai đang chìm trong nước lạnh ngoài kia. Người dân thì nằm im trên mái nhà chờ cứu hộ, hoặc nằm im trong những căn nhà đổ nát chờ sự hỗ trợ mãi không đến. Đến khi tiền được giải ngân, nhanh lắm thì vài tháng sau… người dân nhận được một thùng mì tôm, như thể cả bầu trời hy vọng sẽ được dựng lại bằng vài gói mì và mấy bịch mì chính.
Nhưng khi dân cần tiền thật — để dựng lại căn nhà đã mất, để mua lại con trâu, để sửa chiếc ghe bị cuốn trôi, hoặc để lo đám tang người thân — thì chẳng thấy Mặt trận Tổ quốc đâu. Im lìm như chưa bao giờ xuất hiện. Chỉ khi dân tự xoay xở qua nạn, tự đứng dậy được, thì “đoàn công tác” mới rầm rộ xuất hiện, mang theo vài bao gạo, thùng mì và những cái bắt tay đã được chụp sẵn góc đẹp.
Và rồi những bức ảnh trao quà được đăng lên báo chí, như thể đó là ân huệ mà Đảng – Nhà nước ban xuống cho dân, chứ không phải tiền chính dân đóng góp.
Chẳng ai biết số tiền quyên góp thực sự đi đâu, nằm bao lâu, được sử dụng ra sao. Nhưng có một điều dân nào cũng hiểu: tiền nằm trong tài khoản càng lâu thì tiền lãi càng nhiều, và chắc chắn không chảy về tay người dân vùng lũ.
Mặt trận Tổ quốc, sau bao nhiêu năm, vẫn giữ được một phong cách nhất quán đến… đáng nể:
- Sao kê đầu vào hoành tráng, chi tiết từng đồng.
- Sao kê đầu ra thì mơ hồ như truyền thuyết.
Cuối cùng, trong cơn lũ dữ, người ta nhìn thấy rất rõ một điều: nước có thể cuốn trôi nhà cửa, nhưng không bao giờ cuốn trôi được sự im lặng của những tài khoản ngân hàng không bao giờ minh bạch.
Thu Nhi
