Từ ngày 1/1/2026, hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ tại Việt Nam sẽ bước vào một giai đoạn pháp lý mới đầy rủi ro, khi Nghị định 296/2025 cho phép cơ quan chức năng cưỡng chế cả tài sản cá nhân nếu hộ kinh doanh không đủ khả năng nộp phạt vi phạm hành chính.
Quy định này mở rộng phạm vi cưỡng chế vượt ra ngoài tài sản phục vụ kinh doanh, bao gồm cả nhà ở, đất đai, phương tiện đi lại và thu nhập của chủ hộ cũng như các thành viên đứng tên trong giấy đăng ký kinh doanh.
Nếu hộ kinh doanh không nộp phạt đúng hạn, cơ quan chức năng sẽ trích tiền từ các tài khoản, khấu trừ thu nhập và kê biên, bán đấu giá tài sản riêng. Thậm chí, còn truy thu từ tài khoản ngân hàng ở nước ngoài nhằm “ngăn chặn việc tẩu tán tài sản”.
Về mặt pháp lý, quy định này dựa trên nguyên tắc trách nhiệm vô hạn của hộ kinh doanh, khác với mô hình “trách nhiệm hữu hạn” của các doanh nghiệp trong hệ thống luật Việt Nam.
Tuy nhiên, trên thực tế, do đặc thù thủ tục, nhiều hộ kinh doanh thường đăng ký thêm tên vợ, chồng hoặc con cái vào giấy phép. Nhưng ranh giới giữa tài sản phục vụ sinh kế và tài sản tích lũy của gia đình gần như không được phân định rõ.
Điều này sẽ khiến một khoản phạt hành chính, nếu vượt quá khả năng chi trả, có thể nhanh chóng biến thành rủi ro mất nhà, mất đất của cả gia đình.
Trong bối cảnh khu vực hộ kinh doanh đang chịu áp lực chồng chất, trong khi sức mua suy giảm và chi phí đầu vào tăng cao. Điều này làm dấy lên lo ngại về nguyên tắc “quýt làm cam chịu”, khi rủi ro pháp lý của một cá nhân có thể lan sang toàn bộ gia đình.
Trong bối cảnh ngân sách chịu áp lực lớn, nhiều ý kiến cho rằng việc siết chặt cưỡng chế mang dáng dấp của một chính sách “tận thu”. Đối với khu vực kinh tế nhỏ và siêu nhỏ.
Như vậy, liệu còn bao nhiêu người dám tiếp tục kinh doanh trong khu vực vốn được coi là xương sống của nền kinh tế?
Hồng Lĩnh – Thoibao.de
